Algemeen paginakop
Tabak/Nicotine
Tabak en Nicotine
Tabak wordt gemaakt uit de gedroogde bladeren van de tabaksplant. Tabaksproducten ontstaan vaak door het mengen van verschillende soorten tabaksbladeren met elkaar. Naast bestrijdingsmiddelen worden smaak- en geurverbeteraars toegevoegd zoals bijvoorbeeld suikerstroop, honing en pepermunt.
De werkende stof in tabak is nicotine. Tabak vind je terug in verschillende producten. In de volgende tabbladen lees je meer over deze producten.
Nicotine
Nicotine is de werkzame stof in tabak. Als je rookt, komt de nicotine via de longen in het bloed. In eerste instantie prikkelt het de zenuwcellen. Vervolgens worden de zenuwcellen verdoofd. Nicotine zorgt voor een alert en opgewekt gevoel. Het neemt hongergevoelens weg.
Stimulerend
Nicotine zorgt voor een alert en opgewekt gevoel. Het neemt je hongergevoelens weg. Nicotine is een stof met een opwekkende werking. Veel mensen zeggen dat ze er ook rustiger van worden van roken. Vaak worden mensen rustiger van roken omdat het lichaam ontwenningsverschijnselen vertoont zoals; agitatie, onrust, trillen, zweten. Wanneer je jelichaam weer de stof nicotine geeft wordt je lichaam weer rustig.
Wat is een sigaret?
Een sigaret is een rolletje tabak, meestal korter dan 10 centimeter, bijeengehouden door een dun papieren kokertje. Dit kokertje kan al dan niet een filter bevatten. De diameter is 5-10 millimeter. Het papier en de tabak worden aan één zijde aangestoken en de sigarettenrook wordt via het andere uiteinde door de mond naar binnen gezogen. Als daarbij tot in de longen wordt ingeademd, wordt dit inhaleren genoemd. Aan een sigaret kan een bepaalde smaak worden toegevoegd, zoals cacao, vanille of menthol. De sigaretten die in fabrieken worden gemaakt, zijn zo gemaakt dat de verbranding van de sigaret vele malen sneller gebeurd.
Het is algemeen bekend dat roken niet goed is voor je gezondheid. Toch rookt 21,7% van de bevolking van 18 jaar en ouder. In 2014 rookte nog 25,7% van de volwassen bevolking. Dit komt omdat in tabak de stof nicotine zit die verslavend werkt.
In 2019 zijn jongeren (13,4 jaar) gemiddeld anderhalf jaar ouder als zij met roken gaan experimenteren dan in 2003 (11,8 jaar).
Bron: AF2112-Jongerenmonitor-tabaks-en-nicotineproducten-.pdf (trimbos.nl)
Tussen 1990 en 2018 is het totale percentage rokers onder de bevolking van 18 jaar en ouder gedaald. Waar in 1990 nog 35,6% van de Nederlandse bevolking rookte, was dit in 2018 22,2%.
Bron: AF2112-Jongerenmonitor-tabaks-en-nicotineproducten-.pdf (trimbos.nl)
Waarom roken mensen?
Aan het roken van tabak zitten veel nadelen, toch rookt ruim 20% van de bevolking. Waarom beginnen mensen dan eigenlijk met roken? Wat zijn de oorzaken?
Wat zijn de risico's van roken?
Roken heeft veel negatieve gevolgen voor je gezondheid, onder andere:
• een slechte conditie
• vaak hoesten
• gele tanden
• grauwe en grijze huid
• rimpels
Daarnaast heb je veel meer kans op allerlei erge aandoeningen, zoals kanker, COPD (een vernauwing van de luchtwegen) en hartfalen. Dit zijn maar een paar voorbeelden van de lange lijst met gevolgen.
Bron: www.rokeninfo.nl, Trimbos Intituut
Lagere levensverwachting
Wist je dat een roker gemiddeld 10 jaar eerder dood gaat dan een niet roker? Ruim de helft van de mensen die blijft roken, sterft aan de gevolgen hiervan. In Nederland zijn dit jaarlijks ongeveer 20.000 mensen. Zij overlijden aan een ziekte die door roken is veroorzaakt. Lees meer informatie over sterfte door roken.
Hoe langer je gerookt hebt, hoe meer kans je hebt op long- en hartfalen. Hoe eerder je begint hoe slechter het is. Maar ook hoe eerder je stopt, hoe beter het is. Bekijk het tabblad stoppen met roken voor handige tips.
Meeroken
Meeroken is dat iemand in jouw omgeving aan het roken is en dat jij ook wordt blootgesteld aan schadelijke stoffen. Door meeroken krijg je ook lucht binnen met een hoge concentratie kankerverwekkende en giftige stoffen. Vooral de rook die van de sigaret af komt bevat een hoge concentratie giftige stoffen. De rook die de roker ingeademd heeft, is voor een deel gefilterd door de longen.
Als meeroker heb je kans op:
• Longkanker
• Hart- en vaatziektes
• Astma-aanvallen
• Bronchitis
Roken is duur
Roken is slecht voor je portemonnee. Wist je dat sigaretten elk jaar steeds een beetje duurder worden? Als je een pakje per dag rookt, kost je dat €2.920,- per jaar. Bedenk wat je daar allemaal voor kunt kopen!
Risicovolle combinaties
Het combineren van verschillende middelen wordt altijd afgeraden. De effecten zijn onvoorspelbaar en geven een extra belasting op het lichaam.
Tabak en alcohol
De combinatie van alcohol en tabak kan zorgen voor een extra kans op hart- en vaatziekten. Tabak en alcohol verhogen ook de kans op kanker.
Wat is een vaper of e-sigaret?
Dit is een elektronische sigaret waarbij vloeistof, verkrijgbaar met en zonder nicotine, verhit wordt en gerookt kan worden. Je kunt een e-sigaret uit elkaar halen en dan heb je drie onderdelen; een verstuiver, een batterij en een patroon (of ampul) met e-vloeistof.
De batterij wordt via een knopje aangezet en door tegelijkertijd te inhaleren via het mondstuk wordt de verstuiver opgewarmd, daardoor verdampt de e-vloeistof. Deze damp inhaleert de gebruiker. Veel modellen zijn op te laden via een USB-aansluiting.
Voor de e-sigaret is ook van toepassing dat je 18 jaar of ouder moet zijn om dit te mogen kopen.
Smaakjesverbod voor vapes en e-liquids
Vanaf 1 januari 2024 mogen e-sigaretten met een smaakje zoals tompouce, bubblegum of kersen niet meer verkocht worden. Het smaakjesverbod is een maatregel van het kabinet om de opkomst van vapes onder met name jonge gebruikers tegen te gaan. Omdat verkopers een jaar de tijd hebben gehad zich aan te passen aan de nieuwe regels, start de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) vanaf januari 2024 direct met de handhaving van het smaakjesverbod. Alleen e-sigaretten met een tabakssmaak mogen dan nog verkocht worden.
Is een e-sigaret schadelijk voor je gezondheid?
De e-sigaret is uitgevonden in 2003 in China. In de oorsprong is de e-sigaret bedacht als gezonder alternatief voor de huidige sigaret. De e-sigaret is echter wel schadelijk voor je, eerder werd gedacht dat dit een goede manier is om te stoppen met roken. De meningen onder wetenschappers zijn nog steeds verdeeld over de specifieke schadelijkheid van de e-sigaret en de e-sigaret als ondersteuningsinstrument om af te komen van de verslaving aan nicotine door roken.
Vloeistof
Sinds het ontstaan van de e-sigaret zijn er ontzettend veel aanbieders op de markt gekomen die een e-sigaret aanbieden met allerlei smaken en geuren. Er zijn meer dan 20-duizend verschillende e-vloeistoffen. De e-sigaret is in Nederland te koop bij tabakswinkels, speciale e-sigaret winkels, internet en in kiosken.
De overheid heeft een wetvoorstel gedaan om de diverse smaken en geuren te verbieden. Dit moet het voor jongeren minder aantrekkelijk maken om een e-sigaret te gebruiken. Er is nog geen exacte datum bekend waarop dit inwerking gaat.
Vormen e-sigaret
Er is een grote diversiteit aan e-sigaretten en ampullen. Hierin zit ook een verschil in de hoeveelheid werkzame stof die de gebruiker binnen krijgt en dus ook de schadelijkheid van de e-sigaret.
De vloeistof van e-sigaretten kunnen nicotine bevatten. Daarnaast bevat het andere schadelijke stoffen als; propyleenglycol (stof met herkomst uit aardolie, bij verbranding komen giftige stoffen vrij die mogelijk kankerverwekkend zijn) en carcinogene (kankerverwekkende) stoffen.
Een e-sigaret kan er uitzien als je ziet op de afbeelding. In het patroon kunnen diverse e-vloeistoffen geplaatst worden. Op het moment dat je deze e-sigaret rookt, merk je ook verschil in geur, afhankelijk van welke vloeistof erin zit. Er zijn verschillende smaken op de markt zoals fruit, tabak en toetjes. De schadelijke stoffen die in de ampul zitten verschillen dus per e-vloeistof. Dit maakt het onderzoek naar de schadelijkheid van de e-sigaret nog wat lastiger (te grote diversiteit, te snelle wisseling op de markt, waardoor geen uitsluitend onderzoeksresultaat gegeven kan worden). Het verschil in smaak en geur maakt ook de aantrekkelijkheid van de e-sigaret wat groter.
Gebruik van e-sigaret door jongeren
De hoeveelheid jongeren die al een e-sigaret hebben gerookt voor hun 18e levensjaar is door het onschuldige uiterlijk en geur ook hoog in vergelijking met de normale sigaret. Terwijl de schadelijkheid van de e-sigaret vergelijkbaar is met de schadelijkheid van een sigaret.
Bron: AF2112-Jongerenmonitor-tabaks-en-nicotineproducten-.pdf (trimbos.nl)
Bron: AF2112-Jongerenmonitor-tabaks-en-nicotineproducten-.pdf (trimbos.nl)
Verschil tussen e-sigaret, vaporizer en HNB sigaret?
Het grote verschil zit in het middel dat verhit wordt. (opsomming van onderstaande drie punten)
- E-sigaret en shisha pen wordt vloeistof verhit, waardoor deze verdampt
- HNB sigaret staat voor heat-not-burn en wordt ook heatstick of smeltsigaret genoemd. Dit apparaat verhit tabak, zodat het smelt en niet verbrand
- Vaporizers of vapor bevatten gedroogde kruiden en planten die verdampt worden, waardoor de actieve stoffen vrijkomen.
Wat zijn de risico's van een e-sigaret?
Het verschil met de werking van de e-sigaret en de normale sigaret is dat kans op een overdosis nicotine groter is. Dit omdat de rooksmaak van de e-sigaret minder intens kan aanvoelen en kun je zo lang als de batterij het toelaat blijven roken. Een overdosis nicotine kan ervoor zorgen dat je misselijk en duizelig wordt.
De wetgeving rondom de e-sigaret is de laatste jaren verscherpt. Net als roken valt de e-sigaret onder de NIX18 wetgeving. Ook valt hij in Nederland onder het rookverbod, net als de vaporizers en HNB sigaret. De reden dat de wetgeving is verscherpt heeft met de risico’s van het gebruik te maken.
De e-sigaret is zowel lichamelijk als geestelijk verslavend.
Lichamelijke verslaving
De nicotine in de e-sigaret zorgt ervoor dat je iedere keer naar meer verlangt. Hoe eerder je wordt blootgesteld aan nicotine hoe groter de kans dat je verslaafd raakt en hoe kleiner de kans wordt dat je hiervan afkomt.
Geestelijke verslaving
De handeling van het dampen, de momenten van het dampen en met wie er gedampt wordt, kunnen ervoor zorgen dat het ook geestelijk verslavend is. Bijvoorbeeld; je dampt altijd op het moment dat je gestrest bent, zo zal je dit dampen op deze momenten willen blijven herhalen.
Nicotine kan de hersenontwikkeling van jongeren beschadigen. Zo kan de nicotine beschadigend werken voor de aandacht, stemming en het vermogen om kennis op te nemen en verwerken.
Het puberbrein is gevoeliger voor de belonende effecten van nicotine ten opzichte van de volwassen hersenen. Het beloningscentrum van jongeren speelt een belangrijkere rol, deze zorgt ervoor dat er sterker gereageerd wordt op beloningen. De belonende prikkels van nicotine zorgen voor een snellere ontwikkeling van nicotineafhankelijkheid.
Nicotine houdende vloeistoffen en tabak zorgen voor een stijging van de hartslag. Rokers lopen hebben hierdoor een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, zoals een verhoogde bloeddruk, een beroerte, een hartaanval en hartfalen.
Wat is een waterpijp?
Een waterpijp, ook bekend onder de naam shisha, hookah, nargileh (narghile), ghaliyan of hubble bubble, is een instrument om pijp- of fruittabak mee te roken.
Een waterpijp bestaat uit een tabakskommetje waarin de tabak wordt geplaatst, een metalen buis die verbonden is met een glazen vaas gevuld met water en een flexibele slang voorzien van mondstuk waardoor de rook uit de vaas wordt gezogen. In figuur 1 zijn de onderdelen terug te vinden.
Soorten rookwaar
Rookwaar voor de waterpijp is verkrijgbaar in verschillende vormen en wordt ook wel molasses genoemd. Deze verschillende soorten kunnen nicotine en teer bevatten.
De basis van waterpijptabak zijn tabaksbladeren die gedroogd zijn. Dit wordt ook wel tunbak, tunbak of ajami genoemd. Voor gebruik wordt het tabak vochtig gemaakt met water. Deze vorm bevat nicotine en teer.
De gearomatiseerde versie bevat tabaksbladeren en wordt ook wel molasse genoemd. De tabaksbladeren worden gemixt met stroop, honing, sap van suikerriet, kruiden, gedroogde vruchten, extracten, smaakstoffen en/of bevochtigingsmiddelen. Dit alles wordt vermengd tot een pasta welke nicotine bevat.
Dit soort mengsels bevatten geen tabaksbladeren en worden daarom herbal molasses genoemd. Ze zijn verkrijgbaar in verschillende smaken, zoals watermeloen-munt, blauwe bes, kauwgom en populaire combinatie van smaken, zoals love 66 en mi amor. Het tabak is vochtig en kan nicotine bevatten. Dit verschilt per aanbieder en smaak.
De poreuze stenen bevatten geur- en/of smaakstoffen. Deze stoffen worden door verhitting verdampt. De steentjes zijn verkrijgbaar in verschillende smaken, zoals kers, honing meloen, Caribische droom, appeltaart en cappuccino. De stenen bevatten geen nicotine en teer, waardoor het een bewustere keuze is. Echter zijn ook hier risico’s aan verbonden.
Een andere variant die nicotine vrij is, is de waterpijppasta. Dit mengsel wordt in het tabakskommetje gesmeerd, door de verhitting van het kooltje komt de smaak vrij. De pasta is in diverse smaken te verkrijgen en kan ook gemengd worden met andere smaken. Ook kan de pasta over waterpijptabak gesmeerd worden.
De waterpijp kan ook gebruikt worden om hasj/wiet te roken, dit is echter nog steeds schadelijk. Een deel van de THC wordt door het water uit de rook gefilterd, waardoor er meer geïnhaleerd moet worden om de werking te voelen. De teer en andere schadelijke stoffen worden minder of zelfs niet gefilterd, waardoor het schadelijk blijft.
Hoe werkt een waterpijp?
De rookwaar wordt in het tabakskommetje geplaatst (figuur 1). Hierover wordt aluminiumfolie geplaatst met daarop een verhittingsbron (zoals een kooltje). Door aan het mondstuk van de slang te zuigen trekt de gebruiker lucht door de kom. De verhittingsbron op de kom zorgt dat de rookwaar warm wordt en deze rook afgeeft. De rook die daarbij ontstaat wordt door de pijp en de vaas met water gezogen en eindigt uiteindelijk in de mond en longen.
Bron: Factsheet Waterpijp (Trimbos instituut, 2018)
De hitte van het kooltje wordt door het tabakskommetje getrokken, waardoor de tabak verhit en niet verbrandt. De gebruiker inhaleert uiteindelijk zachte, koude rook doordat het water de rook verkoelt. Deze rook is echter nog steeds schadelijk.
Een waterpijp is verkrijgbaar in verschillende soorten en maten. Sommige waterpijpen hebben bijvoorbeeld één mondstuk, waar anderen er meerdere hebben. Het hierboven beschreven principe geeft de algemene werking van een waterpijp weer.
Wat zijn de risico's van een waterpijp gebruiken?
Het roken van de waterpijp wordt vaak als iets onschuldigs gezien, dit is echter niet waar. Er zitten behoorlijk wat risico's aan voor je gezondheid. Er zit wel een verschil in de schade of de rook alleen in de mond wordt gehouden of ook over de longen wordt gerookt.
Als je waterpijp over je longen rookt, krijg je altijd schadelijke stoffen binnen. Door de rook alleen in je mond te houden, krijg je minder schadelijke stoffen binnen. De schadelijke stoffen, waaronder koolmonoxide, teer, en zware metalen komen vrij doordat de kooltjes waarmee de waterpijp wordt verhit, verbranden. Deze stoffen worden vervolgens geïnhaleerd.
Mensen denken vaak dat het water uit de waterpijp de schadelijke stoffen uit de rook filtert, maar dit is onjuist. Vrijwel alle schadelijke stoffen worden via het inademen van de rook in het lichaam opgenomen. En doordat het water de warmte van de rook een beetje afkoelt, wordt vaak dieper geïnhaleerd, waardoor je extra veel schadelijke stoffen binnenkrijgt.
Door de zoete smaak van sommige rookwaar is de smaak zachter dan de rook van een sigaret. Hierdoor is het denkbaar dat je gemiddeld meer trekjes van een waterpijp neemt in vergelijking met een sigaret en ook dan krijg je dus meer schadelijke stoffen binnen.
CO staat voor koolmonoxide en is onzichtbaar, ruik/proef je niet en geeft geen irritatie aan de luchtwegen. Zonder het te merken, wordt dit ingeademd. Een CO-vergiftiging leidt tot klachten als licht gevoel in het hoofd, duizeligheid, hoofdpijn, misselijkheid, niet lekker voelen en flauwvallen die vaak al snel optreden na gebruik. Deze klachten kunnen maandenlang aanhouden.
Het roken van een waterpijp met rookwaar kan leiden tot een CO-vergiftiging, zelfs na eenmalig gebruik. Door de onvolledige verbranding van kooltjes (met name natuurkooltjes) komt de koolmonoxide vrij. Bij het inhaleren wordt dit met de rook van het rookwaar meegezogen en geïnhaleerd.
Risicovolle combinaties
Het combineren van verschillende middelen wordt altijd afgeraden. De effecten zijn onvoorspelbaar en geven een extra belasting op het lichaam. De combinatie van alcohol en tabak kan zorgen voor een extra kans op hart- en vaatziekten. Tabak en alcohol verhogen ook de kans op kanker.
Wat is snus?
Snus is een klein zakje met tabak of nicotine poeder waaraan vaak een smaakje is toegevoegd. Deze zakjes worden tussen het tandvlees en de bovenlip gedaan waar het via de bloedvaatjes in de mond nicotine afgeeft.
Er bestaan drie soorten snus:
- Traditionele snus waar (gestoomde) tabak in zit.
Deze snus komt eigenlijk alleen voor in Zweden en is al heel veel jaren verboden in Nederland en de rest van Europa. - Snus zonder tabak maar met nicotine, oftewel nicotine zakjes of nicotine pouches.
Omdat hier geen tabak in zit valt dit product niet onder de tabaks- en rookwarenwet. Zo lukt het producenten om de wet te omzeilen aangezien er geen tabak maar wel nicotine in zit. Dit is de meest gebruikte snus in Nederland. Sinds november 2021 is de verkoop van dit product ook verboden. - Snus zonder tabak en zonder nicotine.
Als er gesproken wordt over snus wordt er meestal gesproken over de tweede variant zonder tabak en met nicotine.
Effecten van snus
Nicotine is een sterk verslavende stof. Denk maar aan alle mensen die jij kent die een zoveelste poging doen om te stoppen met sigaretten. Eenmaal verslaafd aan nicotine is het erg lastig om hiermee te stoppen. Omdat de nicotine bij snus iets trager in het bloed komt dan bij roken wordt aangenomen dat het iets minder verslavend is. Daarentegen bevat een nicotine zakje gemiddeld evenveel nicotine als 1 tot 3 sigaretten.
Op het moment dat snus onder de bovenlip wordt gedaan begint het zoals een theezakje smaak en stoffen af te geven. Het zakje geeft ongeveer een half uur lang nicotine af waarna de effecten nog even voortduren. Nicotine is een stimulerend middel. Je hartslag en bloeddruk stijgen en een gebruiker voelt zich prettig.
Risico’s van snus
Snus wordt gezien als een alternatief voor roken. Omdat de longen niet belast worden zijn er iets minder gezondheidsrisico’s. Maar ook in snus zitten 28 kankerverwekkende stoffen die direct gelinkt worden aan bijvoorbeeld neuskanker en mondkanker. En net zoals nicotine in sigaretten schaadt de nicotine in snus ook de vaatwanden. Het is dus geen ‘veilig’ alternatief zoals soms beweerd wordt.
De nicotine in de nicotine zakjes is wel afkomstig uit de tabaksplant. De werkzame stof nicotine wordt uit de plant gehaald. Bij dit proces kunnen onbedoeld ook andere schadelijke, giftige kankerverwekkende stoffen worden meegenomen uit de tabaksplant.
Vaak beschrijven gebruikers dat ze door sigaretten of snus juist rustig worden. Dit is te verklaren doordat iemand een lichaam dat verslaafd is aan nicotine vlug onrustig, nerveus en geprikkeld raakt door de ontwenningsverschijnselen. Gebruikt iemand dan een product met nicotine, dan voelt het lichaam weer ontspannen door de dosis nicotine. Mensen die niet verslaafd zijn aan nicotine kunnen vervelende bijwerkingen krijgen van snus.
Bijwerkingen zijn bijvoorbeeld duizeligheid, maagklachten en misselijkheid. Ook hartkloppingen of een onregelmatige hartslag, verhoging van de bloeddruk en algeheel onwel bevinden treden regelmatig op. Zeker bij hoge doseringen is nicotine schadelijk voor het zenuwstelsel. Dat is vooral bij jongeren van belang, omdat het een nadelig effect kan hebben op de ontwikkeling van het jonge brein.
Wetgeving
Traditionele snus is al enige tijd verboden in Nederland en Europa. Snus zonder tabak maar met nicotine is sinds november 2021 ook verboden om te verkopen. Er mag volgens deze wet maximaal nog maar 0.035 miligram nicotine in zitten. Echter blijkt in de praktijk dat de verkoop van zakjes met meer nicotine nog veel gebeurd. In een zakje zit meestal tussen de 1.6 tot 32,5 mg nicotine. Een wetsverandering is aanstaande wat er mogelijk voor gaat zorgen dat de handhaving beter uitgevoerd kan worden.
Bron: AF2112-Jongerenmonitor-tabaks-en-nicotineproducten-.pdf (trimbos.nl)
Bron: AF2112-Jongerenmonitor-tabaks-en-nicotineproducten-.pdf (trimbos.nl)
Wil je stoppen met roken?
Roken is een verslaving. Als je wilt stoppen dan kan dit moeilijk zijn. Hoe moeilijk het is, verschilt van persoon tot persoon. Over het algemeen geldt hoe langer je rookt en hoe meer je rookt, hoe moeilijker het is. Je kunt ontwenningsverschijnselen krijgen. Er zijn handige tools om jou te helpen stoppen met roken, zoals de app Quidy.
Keuzehulp stoppen met roken
Je wil stoppen met roken, wat goed!
Er zijn meerdere manieren om te stoppen met roken. Om stoppen beter te laten lukken, is het belangrijk om een manier te vinden die bij jou past. De keuzehulp van Puur-Rookvrij helpt je in twee stappen om een manier te vinden die bij jou past.
Klik hier om met de keuzehulp te starten!
Voordelen stoppen met roken
Stoppen met roken heeft altijd zin, ook voor een korte tijd. Al na 24 uur zijn er effecten in je lichaam.
• je bent gezonder
• je bent rijker
• je stinkt niet meer naar rook
• je bent mooier!
Vlogger Dylan Haegens zet de 10 belangrijkste redenen nog even op een rij.
Tips
Een goede voorbereiding en begeleiding vergroot de kans om te stoppen oznder dat je opnieuw begint. Je kunt daarnaast ook medicatie gebruiken die het stoppen gemakkelijker maakt.
Bekijk meer tips om te stoppen met roken.